Wie is de burgerschapsleraar?

De kwaliteiten van de burgerschapsleraar

Uit ons onderzoek blijkt dat scholen voor een burgerschapsleraar een aantal criteria voorop stellen: 

 

  • Gemotiveerd: Het spreekt mogelijks voor zich dat een burgerschapsleraar gemotiveerd is om met de thema's aan de slag te gaan. Maar door het transversale karakter van de minimumdoelen komen soms leraren die minder geschoold zijn in burgerschap (en daardoor mogelijks minder gemotiveerd) voor de klas te staan. 
  • Openheid voor transversaal denken: De minimumdoelen voor burgerschap laten veel ruimte om ze in verscheidene vakken/projecten te bereiken. Hierdoor is er nood aan leraren met een ruime blik die op transversale wijze naar een vak kunnen kijken. Hier liggen ook mogelijkheden voor de lerarenopleiding om deze openheid te versterken.  
  • Band met de leerlingen: De burgerschapsdoelen zijn vaak gevoelige onderwerpen zoals de nationale of seksuele identiteit. Het is daarom belangrijk dat er een goede band is met de leerlingen. De leraar dient authentiek te zijn en te pogen het referentiekader van al zijn leerlingen te begrijpen.  
  • Omgang met gevoelige onderwerpen: Het is van belang dat gevoelige onderwerpen niet uit de weg gegaan worden. Tegelijkertijd is het belangrijk om met respect en discretie met deze onderwerpen om te gaan. Een goede burgerschapsleraar kan gevoelige onderwerpen ter sprake brengen zonder te schofferen of iets op te leggen. Wil je meer informatie rond omgang met gevoelige onderwerpen dan kan je hier (link invoegen) terecht.
  • Didactiek en klasmanagement: Een goede basis van didactiek en klasmanagement is onontbeerlijk binnen het burgerschapsonderwijs. De leraar moet zijn klas in de hand hebben als hij over burgerschap wil spreken.
  • Expertise binnen inhoud en leerplandoelen: Door het transversale karakter en de weinige uren burgerschap die er zijn, is het opletten voor scholen dat er leraren met voldoende expertise voor de klas staan.

 

Inspirerende voorbeelden

Dat is zo een eindterm waarvan er wordt verwacht dat iedereen het kan geven terwijl ik ook al wel heb gemerkt dat ja sommige expertise soms wel nodig is. Bijvoorbeeld iets heel typisch de Belgische staatsstructuur die in burgerschap zit, goh ik denk niet dat moest je dat gaan vragen aan de gemiddelde Vlaming op straat of dat die dat zou kunnen uitleggen hoe dat België werkt. Ik denk dat dat ook een beetje het probleem is soms in het team. Je zit met heel veel verschillende vakken en al die vakken kunnen heel goed uitleggen wat ze aan het doen zijn maar moest je nu aan mij vragen geef eens een definitie van wat burgerschap is dan is dat heel moeilijk. Want burgerschap is zo breed. Langs de ene kant wordt er verwacht in burgerschap dat je bezig bent rond duurzaamheid maar langs de andere kant wordt er ook verwacht dat je de Belgische staatsstructuur kan uitleggen maar die twee dingen hebben niets met elkaar te maken.
Leraar burgerschap over nodige expertise
Ik kom ook vaak leerkrachten tegen die zeggen: ‘Dat gaat allemaal ten koste van mijn vak of ten koste van leertijd.’ Dan denk ik: ‘Ja, oké’, ik geef natuurlijk zedenleer, bij mij is dat mijn core business heel het jaar door, maar er zijn veel leerkrachten die, ik zeg maar iets, techniek geven of fysica geven die zeggen van: ‘Ja, sorry, maar kunnen ze dat thuis niet doen of op de jeugdbeweging?’ bij wijze van volgt Islam. […] Wij moeten openstaan om de meerwaarde daarvan te leren inzien dat dat effectief nodig is een dat dat impact kan hebben. Ik denk vooral dat dat het belangrijkste is. Als ze loskomen van het klassiekere schoolpatroon van: je gaat naar je vak en je leert daar en je krijgt je rapport.’
Leerkracht burgerschap over collega's die burgerschap niet als hun taak zien
We volgen met enkele leraren een traject om om te gaan met uitdagende uitspraken in de klas. Het blijft het me soms ook heel hard verbazen wat voor soort uitspraken er in zo’n lerarenteam naar boven komen of hoe kortzichtig collega’s ook kunnen zijn in het denken dat ze zo nog in de jaren stilletjes in een heel autoritaire school staan en vroeger was het allemaal beter en vroeger was er respect voor de leerkrachten. Dan denk ik: oké hoe komt het dat jij zelfs op deze school werkt? Daar schrik ik dan soms nog van. Ik denk dat als een school dit veel meer uitdraagt dat je ook meer de mensen gaat aantrekken die ook op deze manier willen werken.
Leerkracht burgerschap over collega's die een verschillende visie hebben op (burgerschaps)onderwijs
Ze voelen heel erg dat de hervormingen er op geëind zijn om samenwerking tussen collega's, allez dat je dat eigenlijk gewoon moet doen omdat je met die eindtermen zo moet werken. En dan hadden we eigenlijk al op een papiertje kunnen geven dat er heel wat collega's zijn die heel graag met de deur dicht hun lessen geven en die dan denken van ja hier zijn ze weer met hun projecten waar het veel moeilijker was om hen te bereiken en mee aan boord te krijgen. Maar we proberen dat te blijven bespreken, ook op personeelsvergaderingen.
Leerkracht over collega's die liever individueel werken