Waarom werken aan burgerschap?

Burgerschapsonderwijs is om verschillende redenen belangrijk.

1. We leven in een kennissamenleving waar alle burgers informatie nodig hebben, zowel op de arbeidsmarkt en om als burger actief deel te nemen aan de samenleving.

2. Er is een toenemend wantrouwen in politieke instellingen waardoor burgerschap in de schijnwerpers van beleidsmakers komt te staan. Om die reden begonnen scholen vanaf de jaren tachtig het belang van burgerschapseducatie te herontdekken.

3. Ook zonder aandacht te schenken aan burgerschap, is onderwijs nooit waardevrij. Of leraren dat willen of niet, onbewuste waarden en normen worden doorgegeven aan leerlingen. De waarden van leerkrachten zijn verweven in hun beslissingen over bepaalde klasregels en leerinhouden. Zelfs de beslissing om iets niet in de klas te bespreken, laat zien dat de leerkracht geen educatieve waarde ziet in een bepaald onderwerp. Daarom is het belangrijk dat leraren waarden en attitudes van leerlingen bewust en coherent benaderen samen met de leerlingen.

4. Een open en democratische samenleving functioneert niet op zichzelf. Leerlingen beschikken niet vanzelf over democratische waarden zonder dit aan te leren. 

5. Er is een grote ongelijkheid wat betreft burgerschapscompetenties van leerlingen tussen scholen. Kansarme leerlingen  krijgen minder mogelijkheden om burgerschapscompetenties te ontwikkelen. Zo hebben kansarme leerlingen minder vertrouwen in de politiek en zijn ze minder geneigd om te stemmen.

Leerlingen uit het beroepsonderwijs scoren ook lager op burgerschapsuitkomsten dan leerlingen uit de doorstroomrichtingen. In het beroepsonderwijs ligt de nadruk van burgerschap vooral op ‘sociaal acceptabel gedrag’. In doorstroomrichtingen ligt de nadruk vooral ligt op kritisch burgerschap en persoonlijke ontwikkeling. Scholen kunnen een compenserende rol spelen en de burgerschapskloof tussen kansarme en kansrijke leerlingen verkleinen.