Burgerschap als project of module

De burgerschapscompetenties kunnen doorheen projecten en modules binnen een bepaald thema bereikt worden. Scholen hebben de mogelijkheid om via projecten korte (of lange) intensieve trajecten af te leggen rond de verscheidene burgerschapsbouwstenen

  • Projecten verschillen in tijd:
    • Dagprojecten of workshops
    • Weekprojecten
    • Doorlopende jaarprojecten en modules
  • Scholen hebben de mogelijkheid om via projecten minimumdoelen die niet behaald worden binnen vakken te verzilveren. 

Belangrijke aandachtspunten bij het werken :

  • Duidelijke leerlijn en visie waarbinnen de projecten kaderen.
  • Sturende rol coördinator
  • Duurzaamheid projecten

Teamgericht aan de slag met burgerschap als een project. 

Download de volgende checklist en breng verandering op jouw school.

 

Op zoek naar een vast sjabloon voor alle projecten op jouw school? Download het Karel De grote Sjabloon hier. 

Teamgericht

Tijdens een project verlegt de school de focus naar één specifiek thema waar leerlingen gedurende een bepaalde periode (dagdeel, dag, week, ...) volledig in ondergedompeld worden. Verscheidene leraren worden ingeschakeld om het project in goede banen te leiden. 

Een project lijkt per definitie een teamgerichte aangelegenheid maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. In wat volgt duiden we enkele elementen aan die een project tot een teamgerichte en zelfs schoolbreed gegeven maken.

 

Voor een duurzame uitwerking van een project met maximale leerkansen zijn een aantal elementen noodzakelijk:

  • Leerlijn: Achter de projecten moet een duidelijk idee "verschuild gaan". Zo is een dag rond pesten nog geen garantie dat de leerlingen daadwerkelijk iets bijleren rond de problematiek. Om een duidelijke rode draad te kunnen trekken doorheen de projecten, vakken en momenten om aan burgerschap te werken is een leerlijn noodzakelijk. Meer informatie over leerlijnen is hier te vinden.
  • Coördinator project: Om een project op de goede baan te krijgen, is een coördinator noodzakelijk. Het is de taak van een coördinator om de verscheidene actoren (binnen en buiten de school) op elkaar af te stemmen. Een coördinator is echter niet diegene die het project in goede banen leidt, maar diegene die het team aanstuurt zodat het project in goede banen geleidt kan worden. 
  • Een geïntegreerde aanpak: Tijdens een projectweek is er de ruimte om doelen na te streven van verschillende vakgebieden. Verscheidene docenten hebben de ruimte om een thema naar hun hand te zetten en op een geïntegreerde wijze iets te benaderen. Dit vooronderstelt coördinatie en creativiteit.

Schoolbreed:

  • Implementatie in het schoolbeleid en verduurzaming in het schoolgebeuren: Een schoolbrede benadering van een project  impliceert meer dan enkel tijdens het project met een bepaald thema bezig zijn. De school als een mini-samenleving benaderen, biedt de mogelijkheid om structurele maatschappelijke verbeteringen door te voeren. Op de volgende pagina vind je hierover meer informatie.
  • Een duidelijke kijk op de evaluatie: Daar de minimumdoelen van burgerschap verdeeld zijn over verschillende projecten/vakken is een duidelijke kijk op de evaluatie noodzakelijk. Een leerlijn waarin visueel voorgesteld wordt waar welke minimumdoelen bereikt worden alsook de werkvormen en evaluatievormen is essentieel om een goed overzicht te bewaren voor de sleutelcompetentie burgerschap.(zie Alice) (onderscheid kennis, attitudes en vaardigheden)
  • Bijdrage aan de maatschappij: Een project heeft des te meer impact als het een lokaal probleem met een globale dimensie (discriminatie, opwarming van de aarde, duurzaamheid, kansarmoede, ...) durft aan te pakken. (link voorbeeld CSL)

 

Voor meer informatie over een schoolbrede benadering kan je op de volgende pagina terecht.

Leerlijn Burgerschap

Als school kan je ervoor kiezen om prioriteiten te stellen binnen de burgerschapsdoelen op basis van een bepaalde visie of een nood die bij je leerlingenpubliek leeft.

 

Om die prioriteiten goed tekunnen nastreven is het essentieel om de burgerschapsdoelen in een duidelijke leerlijn te plaatsen. Een leerlijn toont de doordachte opbouw van je curriculum zowel doorheen het jaar als over de jaren heen. De leerlijn is de rode draad/ het verhaal dat je samen met je als school wil vertellen. 

 

Op de volgende pagina vind je meer informatie rond de opbouw van een leerlijn.

 

 

Dus we kunnen daar [burgerschap] wel zelf nog een zwaartepunt in kiezen. Zo pakken wij dat deel van die vakdoorbrekende minimumdoelen eigenlijk aan. We gaan zien: in welke vakken komt dat effectief aan bod? Kunnen we daar misschien een project van maken dat dat niet lukraak doorheen het jaar toevallig daar eens aan bod komt en toevallig daar, maar dat we daar een soort leerlijn in kunnen steken.
Coördinator Burgerschap
Remote video URL
Anderzijds misschien dat kritisch kijken naar het project. Als er dan een projectweek werd gedaan was de kwaliteit niet altijd wat het moest zijn. Er moeten ook speelse opdrachten inzitten maar het mag geen "Chirokamp sfeertje" krijgen. Ik denk dat daar ook nog wel voorzichtigheid moet zijn als we teamgericht gaan werken, dat we niet overal de gemakkelijke weg gaan kiezen.
Directeur school over de kwaliteit van een project

Inspirerende voorbeelden

Het zit in de visie ingebakken, dat draag je uit en die projecten zijn er al tien jaar, dat loopt, dat zit ingebakken en dat is duurzaam. Elke collega beseft wel alle ik zeg daarstraks wel van sommige collega’s hebben zoiets van we gaan spelletjes spelen. Maar ergens zit dat nu ook in die leerlijn en zitten daar ook minimumdoelen aan. Dat is iets duurzaam, iedereen weet dat het er is, iedereen staat ervoor. […]Dat is standaard. Drie dagen in het jaar de derdejaars en de vijfdejaars gaan een week aan een project werken. Er zijn ook een aantal collega’s die hier ook bijscholingen voor volgen om in de thema's expert te zijn.
Directeur school
"Enerzijds is dat gevaarlijk om dat bij één iemand te leggen. Anderzijds als dat echt in coördinerende rol is en niet alleen in operationele rol, denk ik wel dat dat een heel grote meerwaarde kan zijn. Ik heb dan dat overzicht. Het is de bedoeling naar volgend jaar toe dat we werkgroepjes hebben per project waarin ik dan mee kan trekken, ondersteunen, opvolgen, coördineren…, maar dat ik niet dan ook nog het lesmateriaal uitwerk en zorg dat iedereen kopietje heeft en die dingen, want dat is niet haalbaar natuurlijk."
Coördinator Burgerschap
‘Een geluidskunstenaar heeft met onze leerlingen een project gemaakt rond geluidsexpressie. In eerste instantie dachten de leerkrachten van ja dan missen ze wel een uur Nederlands voor geluidsexpressie eh. Maar dat ging echt over het beleven van geluid en geluid in een nieuwe maatschappelijke context. Bijvoorbeeld welke geluiden hoorde jij als je in bed lag in Kaboel of in Spanje of in Istanbul en welke geluiden hoor je nu als je in bed ligt. En daar komen hele mooie verhalen uit, heel spectaculaire dingen die leerlingen nooit in een klascontext vertellen of opschrijven of zingen zelfs. Maar tijdens een project dan wel dus dat zijn concrete voorbeelden van wat je procesmatig en projectmatig kan gaan doen met je leerlingen.’
Coördinator Burgerschap over mogelijkheden van projecten

Externe Organisaties

Bij het uitwerken van een project kan een samenwerking met een externe organisatie een enorme leerkans bieden voor de leerlingen. Binnen de bouwstenen/thema's van burgerschap zijn verscheidene organisaties actief op zoek naar samenwerkingen met scholen. 

 

Hier vindt u een lijst met organisaties die actief zijn binnen burgerschap en educatie. 

Wil jij op een teamgerichte en schoolbrede wijze aan de slag gaan met jouw burgerschapsprojecten? Download hier de checklist.

 

Tip: werk met een vast sjabloon je projecten uit. Op zoek naar een sjabloon, je kan met het volgende sjabloon van de Karel De Grote hogeschool aan de slag.