Stap 6: verankering

Uit meerdere studies (voor meer info: zie Over het onderzoek) blijken dit bepalende factoren te zijn voor het welslagen en de verankering van burgerschapsonderwijs (en ook andere ontwikkelingen binnen de school):

• een gemotiveerd lerarenteam
• een ondersteunende directie
• een omkaderende structuur
• schoolvisie

Daarbij mag de rol van het schoolbeleid en de schoolleider(s) niet onderschat worden. Een gemotiveerd team kan niet verder zonder impulsen en ondersteuning vanuit de directie en het schoolbeleid.

Elk van deze factoren werd mee opgenomen in STAP 2: beginanalyse en zouden dus deel moeten uitmaken van het traject (bv. indien een van de factoren niet aanwezig is: opgenomen in prioriteiten en actieplan).

We ontwierpen een beknopte vragenlijst die je kan gebruiken om verankering af te toetsen binnen het burgerschapsteam of een groter deel van het schoolteam. Hieronder vind je de lerarenlink van de vragenlijst in BookWidgets. Wil je ermee aan de slag gaan, dan kan je de vragenlijst downloaden in je eigen account (klik op de groene knop linksboven in het scherm), eventuele aanpassingen doen en de vragenlijst uitsturen naar betrokkenen.

Je kan de resultaten van de vragenlijst gebruiken om als team nieuwe prioriteiten te bepalen (STAP 3) en acties te ondernemen (STAP 4).

Onderzoekers hebben een overzicht opgesteld van verschillende types van inbedding van burgerschap op school. Dit kan handig zijn om te reflecteren hoe verankerd burgerschap is op jouw school.

Aan de hand van verschillende vragen kan je je school positioneren in het overzicht.

• Welke strategieën worden op school gebruikt om burgerschap te implementeren?

1. Via projecten: jaarprojecten, weekprojecten, één of meerdere dagen),
2. Via de infrastructuur van de school: affiches, kunstwerken, ruimtes waar CE visueel wordt getoond)
3. In de lessen (zowel werken aan kennis als actievere leerstrategieën)
4. Door medezeggenschap van studenten (studentenbestuur, inbreng van studenten in het schoolbeleid)
5. Door liefdadigheidswerk of vrijwilligerswerk, bezoeken aan organisaties en culturele activiteiten
6. Door uitwisselingsprojecten met andere scholen
7. Gastcolleges of debatten voor de studenten

• Hoe duurzaam is burgerschap op jouw school?
• In welke mate wordt burgerschap  burgerschap uitgelicht in de pedagogische visie van de school?
• Hoe belangrijk is burgerschap in vergelijking met andere onderwijskundige thema’s?
• Op welke leerlingen is burgerschap gericht?

Het eerste type school is doordrongen van burgerschapseducatie. De school gebruikt verschillende strategieën om burgerschapseducatie voor alle leerlingen te garanderen, burgerschap fysiek te tonen in de schoolinfrastructuur, duurzaam te werken om te werken aan burgerschapsdoelen op lange termijn en een de pedagogische visie waarin burgerschap sterk in opgenomen.

Het tweede type school werkt vakoverschrijdend aan burgerschapsthema's en combineert ook verschillende strategieën. Het is een belangrijk thema, maar staat niet hoger op de onderwijsagenda dan andere onderwijsdoelen.

Het derde type school biedt burgerschap aan in zijn minimale vorm door een of twee strategieën en korte projecten zoals eendaagse projectdagen te combineren. Deze scholen verwijzen meestal naar burgerschap als het gaat om de sociale vaardigheden van studenten.

Het vierde type school verwaarloost burgerschap en gaat ervan uit dat burgerschap geen taak voor de school is, hoewel het in de lessen aan de orde komt. Het is geen prioriteit voor de school om actief burgerschap bij leerlingen aan te moedigen.

Het is belangrijk op te merken dat de meer ingebedde types scholen niet noodzakelijk leiden tot effectiever burgerschapsonderwijs, aangezien scholen vaak onderhevig zijn aan enorm veel externe factoren. Toch  is er wel een grotere kans voor scholen om actief aan de slag te gaan met burgerschap wanneer het grondig is ingebed in het schoolleven.

Beglobal (eerder gekend als Kruit) biedt een masterclass aan om duurzaam denken en doen rond wereldburgerschap te verankeren in de school. Alle info hierover vind je hier.