Burgerschap als cluster

De minimumdoelen van burgerschap hebben veel raakvlakken met de minimumdoelen van geschiedenis, aardrijkskunde, menswetenschappen en levensbeschouwelijke vakken. Het is voor deze scholen dan ook logisch om verscheidene of alle burgerschapsdoelen aan één van deze vakken toe te voegen. Burgerschap wordt hier als een clustervak benaderd waarbij burgerschap gedoceerd wordt met een ander vak. 

 

Het geclusterd werken met de burgerschapsdoelen brengt enkele risico's met zich mee:

  • Burgerschapsexpertise van de docent is niet altijd gegarandeerd
  • Moeilijkheid om de doelen van beide vakken te bereiken
  • Evaluatievorm is onduidelijk (twee vakken of één vak)

Teamgericht aan de slag met burgerschap geclusterd. 

Download de volgende checklist en breng verandering op jouw school.

Teamgericht

Doordat burgerschap in meerdere vakken voorkomt, is een goede teamwerking essentieel om overlap en verwarring te vermijden. 

In wat volgt lijsten we op wat de mogelijkheden zijn om op een meer teamgerichte/schoolbrede wijze aan de slag te gaan:

 

Teamgericht:

  • Leerlijn: Een leerlijn is de rode draad van het burgerschapsverhaal dat jij met jouw school probeert te vertellen. Het is een overzicht van de opbouw van leerdoelen, werkvormen en evaluatievormen doorheen het jaar maar ook over de jaren heen. Meer informatie over leerlijnen is hier te vinden.
  • Rol coördinator: Het is de taak van een coördinator om de verscheidene actoren (binnen en buiten de school) op elkaar af te stemmen. Een coördinator kan ook het voortouw nemen in de ontwikkeling van een leerlijn. 
  • Teamstructuur:  Een goede samenwerking veronderstelt een duidelijk idee van de samenwerking. Als school kan je inzetten op je vakgroep voor de uitwerking van je vak.
  • Een geïntegreerde aanpak: Een geclusterde aanpak van twee vakken vraagt expertise van twee vakdomeinen. Verscheidene docenten hebben de ruimte om een thema naar hun hand te zetten en op een geïntegreerde wijze iets vanuit burgerschap te benaderen. Dit vooronderstelt coördinatie en creativiteit.

- Draagvlak docenten: De docenten burgerschap moeten een gedeeld draagvlak hebben en bereid zijn tot uitwisseling van materiaal. Het uitwerken van een les en deze verrijken met burgerschap vraagt extra tijd. 

 

Schoolbreed

  •  Implementatie in het schoolbeleid en verduurzaming in het schoolgebeuren: Een schoolbrede benadering van burgerschap als vak impliceert meer dan enkel tijdens de lessen met een bepaald thema bezig zijn. De school als een mini-samenleving benaderen, biedt de mogelijkheid om structurele maatschappelijke verbeteringen door te voeren. Op de volgende pagina vind je hierover meer informatie.
  • Duidelijke kijk op evaluatie: (Link Alice) Daar de minimumdoelen van burgerschap gebundeld zijn in meerdere vakken is een duidelijke kijk op de evaluatie noodzakelijk. Een leerlijn waarin visueel voorgesteld wordt waar welke minimumdoelen bereikt worden alsook de werkvormen en evaluatievormen is essentieel om een goed overzicht te bewaren voor de sleutelcompetentie burgerschap. Het is ook van belang het juiste gewicht toe te kennen aan de verscheidene minimumdoelen.
  • Lerarenopleiding: Door het transversale karakter van de minimumdoelen burgerschap is er nood aan leraren met een ruime blik die op transversale wijze naar een vak kunnen kijken. Hier liggen ook mogelijkheden voor de lerarenopleiding om deze openheid te versterken.  

 

Voor meer informatie over een schoolbrede benadering kan je op de volgende pagina terecht.

Leerlijn Burgerschap

Als school kan je ervoor kiezen om prioriteiten te stellen binnen de burgerschapsdoelen op basis van een bepaalde visie of een nood die bij je leerlingenpubliek leeft.

 

Om die prioriteiten goed na te streven is het essentieel om de burgerschapsdoelen in een duidelijke leerlijn te plaatsen. Een leerlijn is een idee voor de opbouw van je curriculum zowel doorheen het jaar als ook over de jaren heen.

 

Op de volgende pagina vind je meer informatie rond de opbouw van een leerlijn.

Dus we kunnen daar [burgerschap] wel zelf nog een zwaartepunt in kiezen. Zo pakken wij dat deel van die vakdoorbrekende minimumdoelen eigenlijk aan. We gaan zien: in welke vakken komt dat effectief aan bod? Kunnen we daar misschien een project van maken dat dat niet lukraak doorheen het jaar toevallig daar eens aan bod komt en toevallig daar, maar dat we daar een soort leerlijn in kunnen steken.
Coördinator Burgerschap
Remote video URL

Inspirerende voorbeelden

Wij hebben over homoseksualiteit in de kerk iets gedaan en dan doorheen de tijd: in de bijbel, middeleeuwen, ... en dan zo eigenlijk verder gewerkt naar de LGBTIQ+ beweging en discriminatie. (...) Daarnaast hebben we bijvoorbeeld ook de vluchtelingcrisis, rond de vrouw in de maatschappij in bijvoorbeeld de middeleeuwen dus hoe dat die gezien werd en zo verder gewerkt naar de hedendaagse thematiek.
Leraar over het Clustervak Burgerschap/Geschiedenis

Wil jij op een teamgerichte en schoolbrede wijze aan de slag gaan met burgerschap als cluster? Download hier de checklist.